ئەگەر ئێزدییەکان تا کۆتایی ژیان و ئەم گەردوونە چیرۆکەکانی خۆیان بگێڕنەوە، دەنگ هەڵبڕن و باسی سوکایەتی و ئەتکرددنیان بکەن، باسی گریان و هاواری منداڵەکانیان بکەن، باسی دەستدرێژی و لاقەی سێکسی بۆ سەر ژنانیان بکەن، باسی فرۆشتنیان بکەن وەک کۆیلە و کۆیلەی سێکسی، هێشتا چیرۆکەکانیان تەواو نابن، ژیان تەواو دەبێت بەڵام هێشتا هەموو چیرۆکەکان باس نەکراون.
چیرۆک هەیە هەموو جارێک لە قوڕگی خاوەنەکەیدا دەبێت بە گریان و نابێت بە وشە، ئەمە ئەو چیرۆکەیە کە پێویستە هەموومان گوێی لێ بگرین.
*بەیاننامەی پلاتفۆرمی یەکێتی نەتەوەیی ژنی کورد-باشوور
لە ٣ی ئابی ٢٠١٤، مێژوو گەورەترین تاوانی قڕکردنی ئیزدییەکانی لە شەنگال نووسییەوە!
بەرێزان: حکومەتی عێراق - دادگای فیدراڵی عێراق- پەرلەمانی عێراق
دادگای تاوانکاریی نێودەوڵەتی (لاهای)
حکومەتی هەرێمی کوردستان
ڕێکخراوە مرۆڤدۆستەکان
ڕێکخراوەکانی ژنان
کەسایەتییە مرۆڤدۆستەکان و ئەوانەی داکۆکی لە مافی ژنان دەکەن
لە ٣ی ئابی ٢٠١٤، بە بەرچاوی جیهانەوە (٧٤)هەمین فەرمانی قڕکردن دژی گەلی ئێزیدی ئەنجامدرا، زیاتر لە ١٠ هەزار کەس ژن و منداڵ و خەڵکی مەدەنی گیانیان لەدەستدا، زیاد لە ٤٠ منداڵ لە چیای شەنگال لە توێنیتیدا مردن، زیاد لە سێ هەزار ژن لەلایەن داعشەوە ڕفێنران، کۆیلە کران، دەستدرێژییان کرایە سەر و پاشان لە بازاڕەکاندا لە لایەن (داعش)ەوە کڕین و فرۆشتنیان پێوە کرا، نەک تەنها وەک قوربانی شەڕ، بەڵکو وەک ئامانجی هەڵمەتێکی سیستماتیکی بۆ لەناوبردنی گەلێک و سڕینەوەی باوەڕێکی پیرۆز.
هەڵکەوتەی جیۆپۆلیتیکی شنگال، بە درێژایی مێژوو بووەتە جێی سەرنجی سەرجەم هێزە دەسەڵاتدارەکانی ناوچەکە و خاڵی گرێدانی باشووری کوردستانە بە رۆژاڤاوە، لەو کاتەدا، بەهۆی ئەوەی (داعش) چەند شار و شارۆچکەیەکی لە سنووری رۆژئاوای کوردستان و سوریا داگیر کردبوو، دەیویست شنگال بکاتە خاڵی گواستنەوەی چەکدارەکانی لە نێوان سوریا و عێراق.
دوای داگیرکردنی شنگال لەلایەن داعشەوە و جێهێشتنیان بەبێ بەرگری، ئێزدییەکان وەک کۆتا دەرچەی رزگاربوونیان، روویان کردە چیای شنگال و ١٠ رۆژ لەوێ مانەوە و دوای رزگارکردنیان بەشێکیان لە رێگەی رۆژئاوای کوردستان و دواتر لە دەروازەی سێمێلکاوە گەڕێندراوە هەرێمی کوردستان و لە چەند کەمپێکی سنووری دهۆک و سلێمانی نیشتەجێ کران، بەشێکی دیکەش لە رۆژئاوای کوردستان و کەمپی نەورۆز نیشتەجێ کران.
ئەتکردن، کوشتن و ئەو دەستدرێژیانەی دەکرێتە سەر ژن درێژکراوەی ئەو دیرۆکەیە لە کۆمەڵکوژیی و قڕکردن سەرەتا بە ئایدۆلۆژیای پیاوسالاری دەستی پێکرد و پاشان بە پاڵپشتی سیستەمی سەرمایەداریی لە جەستەی ژن و سەرچاوەکانی سروشت قازانجی زۆرتری خستە بازارە گەورەکەی جیهانەوە، ئەو دوانەیەی ئایدۆلۆژیا و سیستەم روی یەک دراون هەموو هەوڵێکیان بۆ ئەوەیە ژن لەو هێزەی هەیەتی بەتاڵی بکاتەوە ترسی ئەوان لە رۆح و جەستەی ژنە چونکە دەمێکە تێگەیشتوون هێزی جاویدانیی ژنە جیهان دەگۆڕێت بۆ جیهانێک تێیدا مرۆڤ و سروشت پارێزراو بێت.
لە رابووردودا لە رواندا لە ساڵی ١٩٩٤، (٢٥٠،٠٠٠ ژن)، لە لیبیریا (٤٠،٠٠٠ ژن)، لە کۆنگۆ (٢٠٠،٠٠٠ژن)، بە کۆمەڵ دەستدێژییان کراوەتە سەر، لەو جەنگ و جینۆسایدانەی پەیوەندییان بە ئایین و مەزاهبی جیاوازەوە هەیە وەک هێرزێگۆڤینا و جەزائیر جەنگەکانی دیکەی خۆرهەڵاتی ناوەراست عێراق، سوریا، یەمەن، لیبیا و لە سودان لە لایەن چەکدارانی ناسراو بە جەنجەوید و بە پاڵپشتی دەسەڵاتی عومەر حەسەن ئەلبەشیری لە دارفۆر پتر لە ٢٠٠،٠٠٠ ژن دەستدرێژی سێکسیان کرایە سەر. لە ئێستەشدا لە سیستەمیکی سەرمایەداری پیاوسالاریدا هیچ هیوایەک نییە کە ئەم جینۆسایدانە روونەدەنەوە. لە کاتێکدا دەستدرێژی سێکسی لە ساڵی ١٩٤٩ لە رێککەوتتنامەی ژنێڤ وەک تاوانێکی جەنگ پێناسەی بۆ کرا، بەڵام تا ئێستە هیچ کەس و لایەنێک لەسەر ئەو تاوانە دادگایی نەکراوە.
ئەمرۆ و دوای ١١ ساڵ لەو جینۆسایدە هێشتا گەلی ئێزدی لەبەردەم هەڕەشە و لە دۆخێکی قورسی ئابوری، سیاسی و ژینگەییدان. حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێم هەوڵی جدییان نەداوە بۆ ئاوەدانکردنەوەی شنگال و زامنکردنی ژیانێکی شایستە بۆ خەلکەکەی.
ئەمرۆ ئێمە لە پلاتفۆرمی یەکێتی نەتەوەیی ژنی کورد-باشوور، سەری رێز و نەوازش بۆ شەهیدانی ئێزدی دادەنەوێنین، ئازایەتی و خۆراگریی ژنانی ئێزدیی مایەی شانازییە بۆ ژنانی خەباتگێڕ لە دنیادا، ئێمە ستایشی هەڵوێستی بابەشێخ (رابەری کۆچکردوو، رابەری رۆحی ئێزدیان لە جیهاندا) دەکەین، کاتێک داوای لە گەلی ئێزدی کرد ئامێز بۆ ژنانی دەربازبووی دەستی (داعش) بکەنەوە و پێشوازییان لێ بکەن.
دوای ١١ ساڵ لە جینۆسایدی گەلی ئێزدی داواکارییەکانمان لە چەند خاڵێکدا بەرزئەکەینەوە:
1. ناساندنی فەرمانی ٧٤ وەک جینۆساید لەلایەن هەموو حکومەت و دادگا جیهانییەکان.
2. داوا دەکەین خاکی پیرۆزی شەنگال بپارێزرێت، جارێکی تر هیچ منداڵێکی ئێزیدی لە ناو ترسدا لە دایک نەبێت.
3. دادگای فەرمیی و تایبەت بۆ تاوانباران دابنرێت و تاوانەکانیان بە بەڵگەنامە بکرێت.
4. تاوانبارانی جینۆسایدی ئێزدییەکان بە یاسای تیرۆر سزا نەدرێن .
5. داواکارییەکانی هەڵمەتی (ناوی من ناوی دایکمە)، جیبەجێ بکرێت.
6. هاوکاریی بۆ گەڕانەوەی ژنانی ژێر دەستی (داعش) یان ژنانی ونبوو، بکرێت.
7. پێشکەشکردنی پشتیوانی مادی و خزمەتگوزاریی تەندروستی و دەروونی بۆ ژنانی رزگاربوو.
8. ڕاستەوخۆ ژنان بەشدارببن لە بەڕێوەبردنی شەنگال.
9. پشتیوانی ئێزدییەکان بکرێت کە کەمپەکان جێبهێڵن و بگەڕێنەوە زێدی خۆیان.
10. پاراستنی خاک و رەگەزەکانی سروشت و ژینگەی شەنگال.
بەیاننامەی پلاتفۆرمی یەکێتی نەتەوەیی ژنی کورد-باشوور، ٢٠٢٥/٨/٣ بەردەم باخی گشتی، سلێمانی.
“If
the Yazidis continue to retell their stories until the end of life and this
world — raising their voices, speaking of their pain and suffering, speaking of
their children’s cries and screams, of the rape and sexual slavery imposed on
their women, of being sold like commodities, like sexual merchandise — still,
their stories would not be complete. Life would end, but the stories would
remain unfinished.
This is the kind of story that cannot be told
with words—only tears can carry its weight. Each time it’s told, it shatters
the heart of its keeper.
Statement by the Platform for the
National Union of Kurdish Women – Southern of Kurdistan
On
August 3, 2014, history recorded the greatest crime of genocide against the
Yazidis in Shingal!
To
the attention of:
● Human
rights defenders and all those advocating for women's rights
On
August 3, 2014, in full view of the world, the 74th genocide against the Yazidi
people was carried out. More than 10,000 civilians, including women and
children, lost their lives. Over 40 children died of thirst in the mountains of
Shingal. More than 3,000 women were abducted by ISIS, turned into slaves,
raped, and later bought and sold in markets by ISIS—not merely as casualties of
war, but as targets of a systematic campaign aimed at the annihilation of a
people and the destruction of a sacred belief system.
The
geopolitical position of Shingal has, throughout history, attracted the
attention of all dominant powers in the region. It became a strategic link
between the south of Kurdistan (Bashur) and Rojava (western Kurdistan). At that
time, ISIS had occupied several cities and towns in Rojava and Syria, and aimed
to make Shingal a corridor to transfer its fighters between Syria and Iraq.
After
ISIS occupied Shingal and abandoned the Yazidis without protection, the Yazidis,
in a final desperate move, fled to the mountains of Shingal, where they
remained for 10 days. After their eventual rescue, some were evacuated through
Rojava and then transferred through the Semalka border crossing into the
Kurdistan Region. They were resettled in refugee camps in the Duhok and
Sulaymaniyah provinces. Others remained in Rojava and were settled in the
Newroz refugee camp.
In
recent history:
These
were all committed in the context of religious and sectarian wars and
genocides, as seen also in Herzegovina and Algeria, as well as the various
Middle Eastern conflicts—in Iraq, Syria, Yemen, Libya, and Sudan, where under
the Janjaweed militias and with the support of Omar al-Bashir’s regime in
Darfur, more than 200,000 women were raped.
Eleven
years after the genocide of the Yazidi people, we raise our demands across
several key points:
10.
Protect the land, identity, natural
environment, and ecosystem of Shingal.



